Wyobraź sobie świat, gdzie każde słowo zamienia się w obraz, a każde zdanie prowadzi do nowej przygody. Opowiadanie dzieciom historii to klucz do tego świata – pozwala im odkrywać emocje, uczyć się wartości i przeżywać chwile, które pozostają z nimi na długo. Czytanie bajek jest piękne, ale opowiadanie ich na żywo to prawdziwa magia, która działa bez ekranu, scenariusza i… oczywistego zakończenia. O mocy opowieści rozmawiamy z Krystianem Truchalskim.

Czym jest storytelling w kontekście opowiadania historii dzieciom?

Sztuka opowiadania, w przeciwieństwie do popularnego terminu „storytelling”, ma głębokie korzenie w budowaniu więzi między rodzicem a dzieckiem, tworząc przestrzeń do wspólnych przeżyć i nauki. Jest zaproszeniem dziecka do świata, w którym może przeżyć przygodę, zmagać się z trudnościami, ze stratą, oswoić smoka, zachwycać się i zbierać wartościowe doświadczenia. Trzeba pamiętać, że sztuką jest nie tylko przekazywanie treści dzieciom. To również dostosowanie historii do wieku dziecka. Opowiadanie przeznaczone dla 4-latka może być zbyt infantylne dla 7-latka. Istotne jest również zaangażowanie opowiadacza w historię. Wreszcie, sztuka opowiadania to kreatywny czas spotkania z dzieckiem.

Jakie korzyści płyną z opowiadania historii dzieciom zamiast tylko czytania z książki?

Wartość opowiadania tkwi w budowaniu więzi między słuchaczem a opowiadaczem. Tworzenie obrazów za pomocą słów stymuluje wyobraźnię dzieci i ich kreatywność. Opowiadający, w tym przypadku rodzic, ma możliwość obserwacji reakcji dziecka, spojrzenia mu w oczy i zareagowania w razie potrzeby. Poza tym dzieci często chcą dodać coś od siebie. Młody słuchacz może zobaczyć jak rodzic radzi sobie z opowieścią, czy wybrnie z ewentualnych pomyłek i potknięć podczas tworzenia opowieści. Nie wiadomo dokąd będzie zmierzać fabuła, a to wzbudza w dziecku jeszcze większe zainteresowanie. Czasem wychodzą z tego śmieszne historie. To wszystko nabiera charakteru żywego i autentycznego spotkania, możliwości budowania szczególnej więzi między rodzicem a dzieckiem. W opowiadaniu historii możemy kreować na bieżąco świat, bohatera, sytuację, w której się znalazł i jak sobie z nią poradził. Bohaterem wcale nie musi być człowiek. Może nim być na przykład Bamboszek,Kapeć albo Pani Kapciowa.

Czy istnieje przepis na dobrą opowieść? Jakie elementy sprawiają, że dzieci z przyjemnością słuchają historii?

Warto korzystać ze struktury opowieści. To ułatwia budowanie historii. Dobrym początkiem będzie „Dawno, dawno temu…”, pokazanie bohatera w jego codziennym życiu i czegoś, co jest dla niego ważne. Kolejnym krokiem może być „Aż pewnego dnia…”. Tu pojawia się pierwsza trudność, konflikt, wyzwanie. Bohater zmuszony jest do działania. Następnie możemy wprowadzić tzw. „Z tego powodu…”, gdzie następuje seria akcji i reakcji. Bohater podejmuje kolejne próby rozwiązania sytuacji. Napięcie narasta i pojawia się „Aż w końcu…”, czyli kluczowa decyzja. Zwieńczeniem opowiadania może być zdanie: „Od tego czasu…”, w którym pojawia się rozwiązanie i pokazanie, jak zmieniło się życie bohatera.

Jakie proste techniki aktorskie mogą pomóc w przyciągnięciu uwagi dzieci?

W tym wyjątkowym teatrze wyobraźni może pomóc nam zmienna intonacja głosu, różnicowanie jego tembru i natężenia. Pomocne są również gesty, mimika oraz ruchy całego ciała, co sprawia, że opowiadanie staje się dynamiczne. Czasem warto wprowadzić pauzy, aby zbudować napięcie lub dać dziecku chwilę na wyobrażenie sobie sytuacji.

Jak storytelling wpływa na relację dorosłego z dzieckiem?

Słynny psychoanalityk i badacz baśni Bruno Bettelheim podkreślał, że opowieści mają fundamentalne znaczenie w budowaniu bliskości między dorosłym a dzieckiem. To przestrzeń do wspólnego spotkania i przeżywania, radzenia sobie z emocjami. W trakcie opowiadania historii powstaje intymna atmosfera – dorosły poświęca dziecku uwagę. Dziecko czuje się wtedy naprawdę ważne i wysłuchane. Ten wspólnie spędzony czas buduje zaufanie i poczucie bezpieczeństwa.

W jaki sposób storytelling może wspierać rozwój emocjonalny dzieci?

Dziecko, utożsamiając się z bohaterem, przeżywa razem z nim emocje. Widzi również w jaki sposób bohater sobie z nimi radzi. Sztuka opowiadania to potężne narzędzie, które może pomóc w budowaniu odporności emocjonalnej. Tu z pomocą przychodzą bajki terapeutyczne. Sztuka opowiadania to coś więcej niż narracja. To pełne zaangażowania spotkanie, które buduje więź, rozwija wyobraźnię i wspiera rozwój emocjonalny dziecka. Regularne opowiadanie historii to sposób na wspólne przeżywanie chwil, które dziecko zapamięta na długo. W świecie pełnym technologii, sztuka opowiadania pozwala wrócić do korzeni, tkać opowieści, w których słowo buduje mosty między sercami.

Krystian Truchalski 
Artysta, opowiadacz, pedagog, terapeuta, muzyk. Realizator i współorganizator wielu projektów i wydarzeń związanych ze sztuką opowiadania. Współpracuje z instytucjami kulturalnymi, edukacyjnymi oraz firmami w zakresie muzykoterapii oraz storytellingu. Ma słabość do dobrej kawy i biegów wysokogórskich.  Więcej dowiesz się na stronie www.krystiantruchalski.pl