Mała książka - wielki człowiek

Trzy tytuły do czytania z przedszkolakiem, które sprawią frajdę także dorosłym. Książki zostały przygotowane przez Instytut Książki w ramach programu „Mała książka – wielki człowiek”.

Jesteś jak Dzik Tadzik czy Jaszczurka Grażynka? Jak by to było mieć pomocnika, który we wszystkim wyręczy? I czy naprawdę tak trudno dogadać się z koniem? By się tego dowiedzieć wystarczy odebrać wyprawkę czytelniczą. Tytuły czekają na dzieci w wieku przedszkolnym w niemal wszystkich bibliotekach publicznych w Polsce. Wystarczy odwiedzić z dzieckiem najbliższy oddział objęty programem i wybrać jedną z książek w prezencie.

Przywitanie lata, Maria Dek (wyd. Bernardinum)

Ilustracje w tej książce spodobają się zwłaszcza młodszym czytelnikom. Styl Marii Dek jest niepowtarzalny i chyba nie ma dziecka, które po obejrzeniu jej książek samo nie chciałoby chwycić za kredki lub farbki. Za to stworzeni przez Dek bohaterowie rozbawią i maluchy, i dorosłych – to prawdziwa plejada ludzkich charakterów w zwierzęcych kostiumach.

Fabuła jest jasna: oto pewnego dnia mieszkańców Małego Lasu budzi ciepły wiatr. „To znak – zbliża się LATO”. Wszystkie zwierzęta udają się w stronę polany, aby je przywitać. Jak to w przypadku dużych i ważnych projektów bywa, każdy ma własną wizję, w jaki sposób to zrobić, a ta ma się nijak do wizji pozostałych bohaterów. Dzik Tadzik stawia na relacje – najważniejsze to pogadać ze wszystkimi i podzielić się rosołem. Wszystkowiedząca Mysz Teodora przoduje w pouczaniu (bo sama przeczytała nawet instrukcję obsługi koca piknikowego). Jaszczurka Grażynka piętrzy problemy, przecież tyle rzeczy może pójść źle. Spontaniczna Gąsienica Róża nie ma zaś żadnego planu, za to bardzo wierzy w siebie.

Dek daje dzieciom przestrzeń do interpretacji i poznania różnych osobowości, a dorosłym pomaga natychmiastowo wyciszyć układ nerwowy. Niejeden czytelnik się wzruszy, niejeden zakocha w książkowych rymowankach. Dzięki tej lekturze maluchom na pewno łatwiej będzie zrozumieć zachowanie trudnego kolegi w przedszkolu, a starszym odbiorcom – pomyśleć o wymagającym projekcie w pracy ze świadomością, że zwierzęta – pardon – ludzie, z którymi trzeba się dogadać, są różni, mają własne przekonania, obawy i pomysły. I że ta różnorodność jest wartościowa.

Rita i koń, Marta Kopyt (wyd. Muchomor)

Rita ma kilka lat i często prosi rodziców o psa lub siostrę, niestety ci wciąż odmawiają. Dlatego dziewczynka bardzo się cieszy, gdy pewnego dnia w porze śniadaniowej w drzwiach mieszkania staje Koń. Koń chce spędzić jeden dzień z dziećmi, a nie z innymi końmi, więc Rita zabiera go do swojego przedszkola. Dyrektorka zgadza się na tę niezwykłą wizytę, bo mama Rity, prawniczka, nie znajduje w przedszkolnym regulaminie żadnych przeciwwskazań do takich odwiedzin. Koń – co tu dużo mówić – jest dość nieokrzesany: herbatę dla wszystkich dzieci wypija prosto z garnka i chce sikać bezpośrednio tam, gdzie stoi. W dodatku nie zna cyferek. Rita musi wziąć za niego odpowiedzialność i objaśnić mu świat, który jest przecież zupełnie „niekoniowy”. Kopytny i dziewczynka krążą wokół siebie z ciekawością, okazują sobie akceptację, a ich nieprzesłodzona bliskość rodzi się z prawdziwego partnerstwa.

Marta Kopyt za pomocą prostej ołówkowej kreski oraz wizualnych i słownych żartów sytuacyjnych stwarza świat zarazem znajomy i niewyobrażalny: świat, w którym trudność i zdziwienie nie skutkują złością i dystansem, lecz naturalną potrzebą poznania Innego i znalezienia rozwiązań napotykanych problemów. Autorka pomaga też dorosłemu odbiorcy wejrzeć w świat dziecka. Koń jaki jest, każdy widzi: zwierzęcy bohater wprowadza chaos i testuje granice – zupełnie jak mały człowiek w czasie swojego najintensywniejszego rozwoju.

Bobuś, Martyna Skibińska, z ilustracjami Jacka Ambrożewskiego (wyd. Dwie Siostry)

Jest tu wszystko, co mogą pokochać dzieci: weekend u Babci, pies o imieniu Parówek, burza i tajemniczy garaż pełen rzeczy, które kiedyś się przydadzą. Tytułowy Bobuś to robot – a raczej biobot napędzany fusami i odpadkami – którego Babcia i jej wnuczek Lucio konstruują z garażowych skarbów (w goglach, bo pamiętają słowa mamy: „A gdyby to kogoś trafiło w oko?”), gdy dochodzą do wniosku, że potrzebują pomocnika. Kogoś, kto wróci z plaży do domu po zapomniany sok i rękawki, wyprowadzi Parówka na długi spacer w czasie deszczu i pomoże odkurzyć żyrandol. Bobuś nadaje się do tego wszystkiego idealnie, dlaczego więc Babcia i Lucio stale dyskretnie mu towarzyszą…?

Publikacja Martyny Skibińskiej z ilustracjami Jacka Ambrożewskiego to książka, która eksploduje humorem i pomysłowością. Jej siłą są tempo i lekkość, ale przede wszystkim przesłanie: nawet najbardziej zaawansowana technologia nie zastąpi relacji, zwłaszcza z rezolutną Babcią i rodzicami, którzy już niczemu się nie dziwią. Skibińska pisze z cudowną dziecięcą logiką: coś jest możliwe nie dlatego, że ma sens, tylko dlatego, że ktoś bardzo chce, by go miało.

Książki zostały wybrane w trybie konkursu dla wydawców (na podstawie koncepcji tekstu i portfolio ilustratora). Zwycięskie tytuły wyłoniło grono eksperckie.

Więcej informacji o programie „Mała książka – wielki człowiek” znajduje się w zakładce „O projekcie”.

W ramach programu „Mała książka – wielki człowiek” Instytut Książki od lat wyposaża dzieci i ich opiekunów w bezpłatne wyprawki czytelnicze. Program obejmuje swoim zasięgiem 90% szpitali, 91% bibliotek publicznych oraz wszystkie szkoły podstawowe w kraju. Listę bibliotek publicznych uczestniczących w programie można zobaczyć: TUTAJ. To największy w Europie program bookstartowy, którego siła tkwi w ciągłości i konsekwencji działań. Corocznie książki trafiają do średnio 200 tys. niemowlaków, 150 tys. przedszkolaków oraz 450 tys. pierwszoklasistów. Od początku funkcjonowania programu dzieciom przekazano ponad 6 milionów książek.

Według badań przeprowadzonych na grupie 1500 respondentów, działania te przyspieszają kontakt dziecka z książką, a opiekunów motywują do odwiedzenia biblioteki i częstszych wizyt w księgarniach. 75% badanych deklaruje, że przynajmniej raz w tygodniu czytało dziecku otrzymaną książkę. 8/10 respondentów twierdzi, że wyprawka zmotywowała ich do czytania dziecku również innych pozycji. 25% opiekunów przyznaje, że bez otrzymanej książki czytałoby mniej lub wcale. Więcej informacji o badaniach można znaleźć tutaj.

Tegoroczna wyprawka czytelnicza dla przedszkolaków jest wyjątkowa. Po raz pierwszy, książki zostały wybrane w trybie konkursu dla wydawców (na podstawie koncepcji tekstu i portfolio ilustratora). Zwycięskie tytuły zostały wyłonione 24 kwietnia 2025 roku podczas obrad komisji w składzie: Alina Januszczyk, Maciej Skowera, Przemysław Staroń, Joanna Piekarska, Biserka Čejović, Iwona Haberny, Anita Wincencjusz-Patyna. Poza zwiększeniem różnorodności oferty czytelniczej dla dzieci, jest to także forma wsparcia wydawnictw – tegoroczny nakład każdej książki to 70 tysięcy egzemplarzy. Tytuły, które zwyciężyły i właśnie docierają do bibliotek publicznych w całym kraju to Przywitanie lata Marii Dek, Rita i koń Marty Kopyt oraz Bobuś Martyny Skibińskiej z ilustracjami Jacka Ambrożewskiego.

Przywitanie lata to pięknie ilustrowana opowieść o tym, że warto czekać na coś, czego się pragnie. Rita i koń jest zaskakującą historią niecodziennej przyjaźni, która pokazuje, jak to jest znaleźć się w czyichś butach (a wręcz podkowach). Bobuś udowadnia z kolei, że człowiek i maszyna mogą żyć w symbiozie i darzyć się zaufaniem, ale i tak nic nie jest w stanie zastąpić drugiego człowieka (a zwłaszcza Babci).

Tryb konkursowy zostaje utrzymany. W październiku Instytut ogłosił kolejny – tym razem na projekt książki dla dzieci w wieku 7–9 lat. W ramach konkursu zostaną wybrane trzy tytuły, które przez trzy kolejne lata będą przekazywane pierwszoklasistom w 13,5 tys. szkół podstawowych w całej Polsce (100% placówek). Oferty konkursowe można składać do końca stycznia 2026 r., a więcej informacji o konkursie można znaleźć tutaj.

Przekazywanie wyprawek czytelniczych to jednak dopiero początek działań. Wokół książek, które przygotowujemy w ramach programu, powstają scenariusze warsztatów okołoksiążkowych, realizowanych w ramach największej ogólnopolskiej trasy warsztatowej „Mała książka w drodze”. Co 1,5 dnia gdzieś w Polsce organizujemy angażujące wydarzenie proczytelnicze, które realnie wpływa na ich zainteresowanie czytaniem. Nie zapominamy również dbać o postawy czytelnicze dorosłych. Pozyskujemy i szkolimy ambasadorów czytania z dzieckiem – w 2025 roku przeszkoliliśmy 1800 położnych – oraz regularnie zachęcamy opiekunów do sięgania po książkę, realizując kampanię społeczną.

„Czytaj chwilę” to hasło tegorocznej kampanii. Aby zachęcić osoby nieczytające do sięgania po książkę potrzeba przekazu podejmującego tematy, które żywo dotykają odbiorców. Wspomniane wcześniej badania pokazują, że rodzice, którzy nie czytają dzieciom codziennie, za najczęstszą przyczynę wskazują brak czasu. Nie ma wątpliwości, że opiekunowie to bardzo zajęte osoby. Na głowie mają mnóstwo rzeczy małych i dużych, a w każdą wkładają czułość i uwagę. Niektóre z nich trzeba zrobić tu i teraz, inne można odłożyć, żeby pobyć TU I TERAZ. Wspólne momenty z książką – czytanie, rozmowy, wygłupy – to chwile, które zostają z nami na zawsze. Dlatego w codziennym zabieganiu niektóre rzeczy warto odłożyć… na chwilę. Zapraszamy do obejrzenia spotu kampanii społecznej „Czytaj chwilę”.

Serdecznie zapraszamy na spotkanie na żywo z Martą Lipczyńską-Gil i Sylwią Stano pod hasłem „Miej radochę (podczas czytania)”! Porozmawiamy o najciekawszych nowościach wydawniczych dla dzieci, które ukazały się w 2025 roku.

Spotykamy się w piątek 7 listopada o godz. 10:00 na naszym kanale na Facebooku.

Na co zwracać uwagę, gdy co miesiąc pojawia się od kilkudziesięciu do nawet kilkuset nowych tytułów dla najmłodszych? Wybór wcale nie jest prosty! Marta i Sylwia wskażą kilkanaście książek, które szczególnie je zachwyciły oraz które poruszyły, rozbawiły i sprawiły radość ich dzieciom.

Marta Lipczyńska-Gil i Sylwia Stano to autorki, redaktorki i mamy, od lat zawodowo i z pasji zaangażowane w tworzenie i promowanie literatury. Wspólnie nagrywają podcast „RYMS O GZYMS”, współorganizują kameralny festyn „Hola, hola, literatura! Blisko natury” na Polesiu, a także współpracują przy wydawaniu magazynu „Ryms” poświęconego literaturze dla dzieci (i nie tylko). Są również redaktorkami w oficynie ferment oraz prowadzą spotkania autorskie i warsztaty dla dzieci i dorosłych.

Jeśli nie możecie być w piątek z nami, nie martwcie się – spotkanie będzie można obejrzenia na naszym kanale także w późniejszym terminie.

W ramach Pasma Dziecięcego odbędą się warsztaty wokół książek z tegorocznej wyprawki czytelniczej dedykowanej dzieciom w wieku przedszkolnym. Młode czytelniczki i czytelnicy poznają „Bobusia”, „Przywitanie lata” oraz „Ritę i konia”.

W ramach programu bookstartowego „Mała książka – wielki człowiek” co roku przygotowywana jest wyprawka czytelnicza, bezpłatnie przekazywana dzieciom i ich opiekunom w całym kraju. Tegoroczna edycja jest wyjątkowa z dwóch powodów. Po pierwsze, jak nigdy dotąd, został przygotowany nie jeden jeden, a aż trzy tytuły. Po drugie do ich przygotowania zostali zaproszeni wydawcy, wyłonieni w trybie konkursu. Książkami wybranymi przez grono eksperckie zostały: Przywitanie lata Marii Dek, Rita i koń Marty Kopyt oraz Bobuś Martyny Skibińskiej z ilustracjami Jacka Ambrożewskiego.

Nim książki trafią do bibliotek publicznych w całej Polsce, gdzie będą czekały na przedszkolaków, oddajemy je w ręce czytelniczych testerek i testerów, którzy w ramach Pasma Dziecięcego podczas Conrad Festival wezmą udział w warsztatach prowadzonych przez Autorki i Autora książek.

Czy koń może nauczyć się liczyć? Warsztaty artystyczno-matematyczne inspirowane książką Rita i koń Marty Kopyt odbędą się w poniedziałek, 20 października. Rita i koń to opowieść o zaskakującym spotkaniu, sporym zamieszaniu i niecodziennej przyjaźni dziewczynki i… konia. Jak wielkogabarytowy towarzysz odnajdzie się w przedszkolu? Czy nauczy się jeździć na rowerze? I czy dzieci mogą nauczyć się czegoś od konia? Marta Kopyt umie inspirować poprzez nieoczywiste połączenia. Oprócz działalności artystycznej zajmuje się również popularyzacją matematyki. Zajęcia „Czy koń może nauczyć się liczyć” będą autorskim połączeniem obydwu tych dyscyplin.

Lato, chodź tutaj! Warsztaty plastyczne dookoła książki Przywitanie lata Marii Dek, odbędą się we wtorek, 21 października. Uczestnicy warsztatów będą przywoływać lato przy pomocy kredek, mazaków, kolorowych papierów i przede wszystkim szalonej wyobraźni. W czasie spotkania autorka podpowie dzieciom jak zamienić obraz spod powiek w magiczną ilustrację.

Człowiek i maszyna. Spotkanie z twórcami książki Bobuś – autorką Martyną Skibińską i ilustratorem Jackiem Ambrożewskim – odbędzie się w środę, 22 października. Bobuś to historia relacji babci, wnuka i… robota, którego wspólnie konstruują ze starego odkurzacza. Robot powstaje w deszczowy dzień, jest zasilany biopaliwem (z kompostownika) i aby funkcjonować wśród ludzi, jest karmiony wiedzą. To historia niezwykle aktualna, a jednocześnie pokazująca, że technologia nie zastąpi drugiego człowieka. Spotkanie „Człowiek i maszyna” będzie – niczym tytułowy Bobuś – hybrydowym połączeniem rozmowy i warsztatów.

Wydarzenia są organizowane przez Instytut Książki w ramach programu „Mała książka – wielki człowiek”.