Niedawno obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci. Święto zostało ustanowione w 1967 r. przez Międzynarodową Izbę ds. Książek dla Młodych (IBBY) w celu promowania pięknej literatury i grafiki dla młodego czytelnika, a obchodzone jest 2 kwietnia, w dniu urodzin Hansa Christiana Andersena. Co roku inny kraj jest gospodarzem tego dnia –  projektuje i rozsyła plakat z mottem oraz list do dzieci. W tym roku była nim Łotwa, a list do dzieci z całego świata pod hasłem ,,W książce małe jest wielkie” napisała Inese Zandere. Plakat zaprojektował Reinis Pētersons.

Przesłanie łotewskiej autorki w tłumaczeniu Katarzyny Ryrych opublikowała PS IBBY. Serdecznie zachęcamy do lektury listu, który w przepiękny sposób udowadnia, że mała książka buduje wielkiego człowieka.

***

Inese Zandere

,,W książce małe jest wielkie”

Ludzie skłaniają się ku rytmowi i regularności, tak jak w eksperymencie z fizyki pole magnetyczne układa żelazne opiłki, tak jak płatek śniegu porządkuje kryształki powstałe z wody. W bajce czy w wierszu dzieci cenią sobie powtarzalność, refren i motywy uniwersalne – powtarzane od nowa porządkują tekst, wnosząc do niego regularność. Świat zostaje uporządkowany. Pamiętam, kiedy będąc dzieckiem, walczyłam z symetrią i porządkiem, o równe prawa tego co po lewej i tego co po prawej. Jeśli wystukiwałam na blacie stołu rytm, liczyłam, ile razy używałam jakiego palca, tak, aby inny nie czuł się pokrzywdzony. Miałam w zwyczaju klaskać tak, aby najpierw prawa dłoń uderzała o lewą, a następnie robiłam to na odwrót – lewa o prawą. To instynktowne dążenie do zachowania równowagi jest oczywiście zabawne, ale pokazuje, iż w każdym z nas istnieje potrzeba uchronienia świata przed utratą równowagi. Czułam, że jestem tą, która jest odpowiedzialna za ogólną równowagę…

Dziecięca skłonność do wierszy i bajek powstaje z ich potrzeby wnoszenia regularności w chaos świata. Wszystko skłania się ku określonemu porządkowi. Zagadki, ludowe piosenki, bajki, wiersze – wszystkie zrytmizowanie formy pomagają małym ludziom odnaleźć swą obecność w chaosie otoczenia. Tworzą instynktowną świadomość, że porządek w świecie jest możliwy, a każdy ma w nim swoje specjalne miejsce. Wszystko zmierza do jednego celu: rytmicznej organizacji tekstu, rzędu liter i projektowi strony, książki – jako dobrze zorganizowanej całości. Wielkie zawarte jest w małym i odzwierciedlamy to w książkach dla dzieci, nawet wtedy, kiedy nie myślimy o Bogu czy fraktalach. Książka dla dzieci jest cudowną siłą, która wyraża pragnienie i zdolność do bycia małej istoty. Pokazuje jej siłę i odwagę, aby żyć.

W książce małe jest zawsze wielkie, natychmiast, nie tylko w czasie dorosłości. Książka to tajemnica, w której coś, czego nie można odnaleźć – może być znalezione, lub osiągnięte, coś, co znajduje się poza naszym zasięgiem. To, czego czytelnik w określonym wieku nie może pojąć, pozostaje wpisane w jego świadomość i działa, nawet wtedy, kiedy nie jest zrozumiane do końca. Książka obrazkowa może funkcjonować jak skrzynia skarbów mądrości i kultury, nawet dla dorosłego, kiedy dziecko sięga po książkę dla starszych i odnajduje swoją historię, znak rozwijającego się życia. Kontekst kulturowy kształtuje ludzi, tworząc grunt pod wrażenia, które nadejdą w przyszłości, podobnie jak doświadczenia, które w ten sposób przetrwają. Książka dla dzieci oznacza respekt i szacunek dla wielkości małego. Oznacza świat, który tworzy się za każdym razem, piękną i radosną powagę, bez czego wszystko, w tym literatura dla dzieci, byłoby tylko pustym, jałowym zajęciem.

tłumaczenie: Katarzyna Ryrych
za: PS IBBY