Dzieci urodzone przedwcześnie często wymagają szczególnej troski i wsparcia. Ich rozwój przebiega w nieco innym rytmie niż dzieci urodzonych o czasie, dlatego wczesna stymulacja jest kluczowa dla ich zdrowia i dobrego samopoczucia. Czytanie wcześniakom – choć na pierwszy rzut oka może wydawać się niestandardowe – jest jednym z najskuteczniejszych sposobów wspierania ich rozwoju fizycznego, emocjonalnego i poznawczego.
Dźwięk jako pierwszy kanał poznawania świata
Dla noworodka słuch jest jednym z podstawowych zmysłów umożliwiających poznawanie otoczenia. Jeszcze w łonie matki dziecko zaczyna rozpoznawać dźwięki, szczególnie głosy mamy i taty, które docierają do niego przez wody płodowe. Neonatolodzy podkreślają, że w ostatnich tygodniach ciąży dziecko rozwija zdolność zapamiętywania tych bodźców dźwiękowych, co staje się istotnym elementem jego poczucia bezpieczeństwa.
W przypadku wcześniaków, które często przychodzą na świat przed 30. tygodniem ciąży, doświadczenia te są brutalnie przerwane. Trafiają one do środowiska pełnego obcych dźwięków: alarmów medycznych, szumu respiratorów i rozmów personelu medycznego. Brakuje im natomiast znajomego głosu rodziców, który w naturalny sposób koiłby ich niepokój. Jak podkreśla prof. Iwona Maroszyńska, dyrektor Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, regularne czytanie wcześniakom przy inkubatorze pozwala budować silniejsze relacje z rodzicem i pomaga dziecku oswajać się z trudnym środowiskiem oddziału intensywnej terapii.
Regulacja rytmu i poprawa kondycji fizycznej
Czytanie wcześniakom, szczególnie kiedy towarzyszy mu dotyk rodzica, wpływa także na regulację rytmu serca i oddechu dziecka. Badania wykazały, że głos opiekuna odczytującego tekst lub nucącego proste piosenki uspokaja wcześniaki, co stabilizuje ich parametry fizjologiczne, takie jak rytm serca, oddychanie i ciśnienie krwi.
Budowanie więzi
Czytanie wcześniakom to także inwestycja w ich przyszłość. Wspólne chwile z książką pomagają budować więzi rodzinne, dają dziecku poczucie bezpieczeństwa i wspierają jego rozwój poznawczy. Badania pokazują, że dzieci, którym czytano od najmłodszych chwil życia, lepiej rozwijają umiejętności językowe, wykazują większą ciekawość świata i mają lepszą zdolność koncentracji.
Dla wcześniaków, które zaczynają życie z trudniejszej pozycji, każda forma wsparcia ich rozwoju jest niezwykle cenna. Jak zauważa prof. Maroszyńska, czas spędzony z książką może odwrócić uwagę rodziny od problemów związanych z intensywną terapią, a w dłuższej perspektywie pomóc w wychowaniu dziecka na silnego i mądrego człowieka.
Rozwój słuchu i języka
Czytanie wcześniakom wspiera rozwój słuchu, który po narodzinach nadal intensywnie się kształtuje. Dla dzieci urodzonych przedwcześnie jest to szczególnie ważne, ponieważ ekspozycja na język pomaga rozwijać zdolności komunikacyjne. Im więcej słów i melodii słyszy wcześniak, tym lepiej jego mózg przyswaja różne elementy języka – od rytmu po strukturę i intonację.
Wsparcie dla rodziców: redukcja stresu i wzmacnianie poczucia sprawczości
Narodziny wcześniaka są dla rodziców często źródłem stresu i niepokoju o zdrowie dziecka. Czytanie staje się dla nich sposobem na aktywne zaangażowanie się w rozwój dziecka, nawet w warunkach szpitalnych, gdzie mają ograniczone możliwości opieki. Czytając, rodzice czują, że wpływają pozytywnie na dziecko, co wzmacnia ich poczucie sprawczości i pomaga radzić sobie ze stresem związanym z sytuacją wcześniactwa.
Tworzenie podstaw pod przyszłe zainteresowanie książkami
Dla wcześniaków, które spędzają długie tygodnie w szpitalu, regularne czytanie może być początkiem nawyku i rytuału, który kontynuowany w domu, staje się stałym elementem życia codziennego. Wprowadzenie książek od pierwszych dni życia może stworzyć fundamenty pod zainteresowanie literaturą i budować pozytywne skojarzenia z czytaniem.
Wskazówki dla rodziców: jak czytać wcześniakom?
- Wybieraj krótkie, spokojne teksty, najlepiej rymowane – szczególnie takie, które mają rytmiczną melodię i przyjazne brzmienie, ponieważ dobrze wpływają na rozwój słuchu i przyswajanie języka.
- Utrzymuj bliski kontakt – gdy jest to możliwe, czytaj dziecku, trzymając je blisko siebie, najlepiej skóra do skóry.
- Czytaj regularnie – kilka minut dziennie może stworzyć ważny rytuał, który będzie kontynuowany w domu po wypisaniu ze szpitala.
- Współpracuj z personelem medycznym – niektóre szpitale oferują specjalne programy czytelnicze dla wcześniaków, które wspierają rozwój dzieci i rodziców.